Ποια πιστεύετε ότι θα είναι τα συμπεράσματα που θα μας ακολουθούν στα χρόνια μετά το τέλος της πανδημικής κρίσης;
Πιστεύω ότι η κρίση υπενθύμισε πόση ανάγκη έχουμε από την παγκόσμια συνεργασία - όχι μόνο για την πανδημία, αλλά και για την κλιματική κρίση ή την τεχνητή νοημοσύνη. Και πόσο χρειαζόμαστε την υπεύθυνη διακυβέρνηση. Πριν από την Covid παρατηρήσαμε το κύμα του λαϊκισμού, το οποίο τώρα ανακόπτεται ως ένα σημείο. Πιθανότατα εξαιτίας της πανδημίας, καθώς υπενθυμίζει στους ανθρώπους την ανάγκη να υπερψηφίζουν υπεύθυνους πολιτικούς και όχι σταρ της ριάλιτι τηλεόρασης. Είναι σαν να τέθηκε το ερώτημα: ποιον να ψηφίσω εάν έρθει μια νέα πανδημική ή οικολογική κρίση.
Αναφέρεστε επίσης συχνά στις «παρενέργειες» από τα μεγάλα δεδομένα (data) και τα social media. Τι μπορεί να είναι η «επόμενη Covid» που ακόμη δεν γνωρίζουμε;
Κάτι που για μένα μοιάζει ήδη προφανές είναι ένας «ψηφιακός ιός». Οπως αυτή τη στιγμή έχουμε μια πανδημία βιολογικού τύπου, μπορεί να προκύψει μια αντίστοιχη στον ψηφιακό κόσμο - και μάλιστα χειρότερη. Από τον κορωνοϊό κι έπειτα ζήσαμε την επιτάχυνση της μετάβασης από την πραγματική ζωή στην online εμπειρία. Σκεφτείτε τι θα γίνει αν αύριο προκύψει μια κυβερνοεπίθεση, που θα ρίξει όλη την ψηφιακή υποδομή. Το απόλυτο χάος. Το άλλο ζήτημα στο οποίο πρέπει να δείξουμε προσοχή είναι φυσικά η προϊούσα οικολογική κρίση. Τα πλέον πρόσφατα συμπτώματά της τα ζήσατε ήδη στην Ελλάδα και την Τουρκία το περασμένο καλοκαίρι. Ο κόσμος συνειδητοποιεί ότι αυτό που μεταθέτει για τα επόμενα 40-50 χρόνια βρίσκεται στο διπλανό χωριό.
Συμμερίζεστε την αγωνία για τη διαβόητη «οργουελιανή κοινωνία» που μπορεί να προκύψει από την κατάχρηση εξουσίας ενός ηγέτη;
Ναι. Ο φόβος μιας δικτατορίας ακραίας μορφής, που θα βασίζεται στην επιτήρηση των πολιτών με τεχνητή νοημοσύνη και αλγορίθμους, είναι πολύ βάσιμος. Η τεχνολογία δεν είναι ντετερμινιστική υπόθεση: μπορεί να χρησιμοποιηθεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Αλλά στο εξαιρετικά αρνητικό σενάριο, ναι, μπορεί να οδηγήσει σε ολοκληρωτικό καθεστώς. Οι δικτατορίες άλλωστε πάντα επιδίωκαν να παρακολουθούν τους πάντες, απλώς δεν ήταν εφικτό σε όλες τις περιπτώσεις. Τώρα γίνεται εφικτό και πρέπει να το πάρουμε σοβαρά υπόψη.
Διαβάστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΑ ΝΕΑ
Για τους φανατικούς αναγνώστες του είναι ο καθηγητής στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, ο οποίος κατάφερε να συμπυκνώσει την ιστορία της ανθρωπότητας στο «Sapiens - μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου» (στα ελληνικά από τις εκδ. «Αλεξάνδρεια», 2015, μτφ. Μιχάλης Λαλιώτης, όπως και τα δύο επόμενα βιβλία). Με τα 12 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως συγκαταλέγεται στα φαινόμενα της εκλαΐκευσης πέραν του λογοτεχνικού πεδίου. Η εκδοτική επιτυχία για τον Γιουβάλ Νόα Χαράρι επαναλήφθηκε, έστω και σε μικρότερο βαθμό, με τα βιβλία «Homo deus» (2017) και «21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα» (2018).
Για τους περισσότερο σκεπτικιστές, ο Χαράρι βρίσκεται την κατάλληλη στιγμή στο κατάλληλο «κύμα» της επικαιρότητας εφαρμόζοντας ένα αναλυτικό σχήμα για την πορεία της ανθρώπινης ιστορίας που ταιριάζει σε πολλές φάσεις. Πρόσφατο παράδειγμα οι αναλύσεις του του για την πανδημική κρίση, που φιλοξενήθηκαν στα μεγαλύτερα μέσα του πλανήτη. Τον συναντήσαμε προχθές στο κέντρο της Αθήνας, με αφορμή τον δεύτερο τόμο του graphic novel «Sapiens» (Τα θεμέλια του πολιτισμού), που αναμένεται τον Νοέμβριο από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια (μτφ. Μιχάλης Λαλιώτης).