Επειδή πολύς λόγος γίνεται για τους περιστρεφόμενους δερβίσηδες και την Σουφική μυστική παράδοση ως τουρκική πολιτιστική κληρονομιά, έτσι την προωθούν οι Τούρκοι στην Δύση, αποφάσισα να γράψω μερικά πράγματα προς αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας.
Οι περιστρεφόμενοι δερβίσηδες, το τάγμα των Μεβλεβί και η Σούφι μυστικιστική φιλοσοφία δεν έχουν καμία σχέση πατρότητας με τους τούρκους, Οθωμανούς και Σελτζούκους.
Είναι μια καθαρά ΠΕΡΣΟΕΛΛΗΝΙΚΗ πολιτισμική σύνθεση και συγκερασμός φιλοσοφικών και θρησκευτικών δοξασιών που δημιουργήθηκε τον 13ο αιώνα στο ¨Σουλτανάτο των Ρούμ¨ των Ρωμιών – Ελλήνων δηλ., όπως παραδόξως ονόμασαν το πρώτο σουλτανάτο τους οι Σελτζούκοι τον 11ο αιώνα.
Ο δημιουργός του τάγματος των Μεβλεβί, ο πέρσης στην καταγωγή ποιητής, φιλόσοφος και μεγάλος διδάσκαλος Τζελαλεντίν Ρουμί ή σκέτο Ρουμί [ ρωμιός } γεννήθηκε τον 13ο αιώνα στο Χορασάν της Περσίας, κομμάτι του σημερινού Αφγανιστάν.
Η μετέπειτα φοβερή αγάπη του για την ελληνική γλώσσα, την Πλατωνική φιλοσοφία και τα Διονυσιακά τελετουργικά μας επιτρέπει να κάνουμε και δεύτερες σκέψεις για την καταγωγή του.
Βλέπετε γεννήθηκε σε μια περιοχή όπου οι μεικτοί γάμοι των ελλήνων στρατιωτών του Μεγάλου Αλεξάνδρου με περσίδες ήταν γεγονός όπως επίσης και η δημιουργία πόλεων όπου έμεναν όσοι μεγάλης ηλικίας εξ αυτών είχαν δημιουργήσει οικογένειες και επιθυμούσαν να μείνουν. Ανεξαρτήτως εικασιών όμως για την καταγωγή του στην ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΜΕΙΝΕ ΩΣ ΡΟΥΜΙ δηλ. ΡΩΜΙΟΣ κι αυτό ίσως αποδεικνύει ότι οι συγκυρίες βάζουν ενίοτε με σοφία κάποια ξεχασμένα πράγματα στην θέση τους.
Η σύγχρονη ξένη βιβλιογραφία τον αναφέρει ως Ρουμί και στα πανεπιστήμια σε Αγγλία και ΗΠΑ γίνονται μαθήματα ¨για τον Ρουμί ¨ πχ στο Χάρβαρντ, κυκλοφορούν βιβλία με ποίηση του Ρουμί κτλ.
Ο Τζελαλεντίν Ρουμί λοιπόν γεννήθηκε στο Χορασάν της Περσίας, όμως η οικογένειά του εξαναγκασμένη από τις επιδρομές Μογγολικών φύλων μετανάστευσε και κατέφυγε στο Ικόνιο, πρωτεύουσα του ¨Σουλτανάτου των Ρουμ¨ του πρώτου σουλτανάτου των Σελτζούκων.
Ο πατέρας του που ήταν λόγιος τον έστειλε στην Δαμασκό για ανώτατες σπουδες και όταν επέστρεψε στο Ικόνιο εργάσθηκε ως νομομαθής και δάσκαλος στην φιλοσοφία.
Του δόθηκε από τους σύγχρονούς του το όνομα Μεβλανά δηλ. ο δάσκαλός μας. Το πλούσιο ποιητικό και φιλοσοφικό του έργο, γραμμένο στα περσικά, επηρέασε βαθύτατα όλο το Ισλάμ και την περσική και τουρκική λογοτεχνία ιδιαίτερα.
Η μετέπειτα φοβερή αγάπη του για την ελληνική γλώσσα, την Πλατωνική φιλοσοφία και τα Διονυσιακά τελετουργικά μας επιτρέπει να κάνουμε και δεύτερες σκέψεις για την καταγωγή του.
Βλέπετε γεννήθηκε σε μια περιοχή όπου οι μεικτοί γάμοι των ελλήνων στρατιωτών του Μεγάλου Αλεξάνδρου με περσίδες ήταν γεγονός όπως επίσης και η δημιουργία πόλεων όπου έμεναν όσοι μεγάλης ηλικίας εξ αυτών είχαν δημιουργήσει οικογένειες και επιθυμούσαν να μείνουν. Ανεξαρτήτως εικασιών όμως για την καταγωγή του στην ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΜΕΙΝΕ ΩΣ ΡΟΥΜΙ δηλ. ΡΩΜΙΟΣ κι αυτό ίσως αποδεικνύει ότι οι συγκυρίες βάζουν ενίοτε με σοφία κάποια ξεχασμένα πράγματα στην θέση τους.
Η σύγχρονη ξένη βιβλιογραφία τον αναφέρει ως Ρουμί και στα πανεπιστήμια σε Αγγλία και ΗΠΑ γίνονται μαθήματα ¨για τον Ρουμί ¨ πχ στο Χάρβαρντ, κυκλοφορούν βιβλία με ποίηση του Ρουμί κτλ.
Ο Τζελαλεντίν Ρουμί λοιπόν γεννήθηκε στο Χορασάν της Περσίας, όμως η οικογένειά του εξαναγκασμένη από τις επιδρομές Μογγολικών φύλων μετανάστευσε και κατέφυγε στο Ικόνιο, πρωτεύουσα του ¨Σουλτανάτου των Ρουμ¨ του πρώτου σουλτανάτου των Σελτζούκων.
Ο πατέρας του που ήταν λόγιος τον έστειλε στην Δαμασκό για ανώτατες σπουδες και όταν επέστρεψε στο Ικόνιο εργάσθηκε ως νομομαθής και δάσκαλος στην φιλοσοφία.
Του δόθηκε από τους σύγχρονούς του το όνομα Μεβλανά δηλ. ο δάσκαλός μας. Το πλούσιο ποιητικό και φιλοσοφικό του έργο, γραμμένο στα περσικά, επηρέασε βαθύτατα όλο το Ισλάμ και την περσική και τουρκική λογοτεχνία ιδιαίτερα.
Ήταν μεγάλος μύστης και εραστής του θείου, βασικός θεμελιωτής του μυστικού Ισλάμ.
Στον μυστικισμό και στην έννοια του έρωτα προς το Θείο τον εισήγαγε ένας περιπλανώμενος δερβίσης, για τον οποίο και έγραψε μεγάλου λυρισμού ποίηση. Η διδασκαλία του Ρουμί καλούσε ανθρώπους από οποιαδήποτε θρησκεία ¨έλα, έλα όποιος κι αν είσαι περιπλανώμενος, ειδωλολάτρης, πυρολάτρης¨ αναφέρει η επιγραφή στην είσοδο του μαυσωλείου του στο Ικόνιο σήμερα.
Θεωρούσε ότι ο Θεός των μουσουλμάνων, χριστιανών και εβραίων ήταν ένας, αγνοούσε όμως τον χριστιανικό μυστικισμό , πίστευε ότι μόνον το Ισλάμ είχε αυτόν τον δρόμο λύτρωσης μέσω της μέθεξης με το θείο, τον οποίο υμνούσε με την ποίησή του και ως εκ τούτου προσπαθούσε να εξισλαμίσει τους έλληνες χριστιανούς.
Συνέβη όμως το εντελώς αντίθετο, εξελληνίσθηκε ο ίδιος!
Στο έργο του υπάρχουν πολλά ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΑ και γνωστικά στοιχεία κι αυτό οφείλεται – πέραν της ευρύτερης ελληνικής επίδρασης στην εν γένει φιλοσοφία και θεολογία του Ισλάμ – στο ότι ο Ρουμί ήρθε σε άμεση επαφή με Έλληνες διανοούμενους της περιοχής του Ικονίου. Ο βιογράφος του περιγράφει εκτενώς τις φιλοσοφικές του συζητήσεις με τον ηγούμενο της Μονής του Αγ. Χαρίτωνος , μιας θαυματουργής μονής της ελληνικής κωμόπολης της Σίλλης, κοντά στο Ικόνιο.
Στα κείμενά του αναφέρεται ως ¨ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ ¨ και αυτό μας βοηθάει να συμπεράνουμε το εύρος και βάθος των φιλοσοφικών και δη πλατωνικών συζητήσεων των δύο ανδρών – μυστών, του ηγούμενου και του φιλοσόφου και την βαθύτατη διαπιστωμένη επίδραση της πλατωνικής μεταφυσικής στο έργο του. Έγραψε δίτομο έργο για να διδάξει την πλατωνική μεταφυσική και στους μαθητές του. Έμαθε ο ίδιος και ο γιός του ελληνικά και έγραψαν ποίηση στην ελληνική και μάλιστα και στο τοπικό ιδίωμα.
Ο Ρουμί ως γνήσιος μουσουλμάνος και βλέποντας την συγγένεια των φιλοσοφικών συστημάτων και θρησκειών προσπάθησε να ΜΥΗΣΕΙ ΣΤΟ ΙΣΛΑΜ, υποθέτω θα ήταν φοβερή πρόκληση για αυτόν, τους χριστιανούς κατοίκους της Ανατολίας. Βρίσκοντας όμως , λόγω της μεγάλης πνευματικής συγκρότησης και της ακλόνητης πίστης , μεγάλη ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ επιστράτευσε κατόπιν βαθύτατου προβληματισμού και ως καλός προπαγανδιστής άλλες μεθόδους που στόχο είχαν το συναίσθημα, την χαρά, την αισθητική απόλαυση.
Επιστράτευσε λοιπόν την μουσική, τον χορό και την απαγγελία και δημιούργησε ένα σύστημα ελκυστικό που κατέλυε τις πνευματικές αντιστάσεις. Αφού μελέτησε πρώτα τις διονυσιακές τελετουργίες που ήταν ζωντανές ακόμη στον ντόπιο πληθυσμό, όπως μαρτυρούν κείμενα της εποχής προχώρησε στην δημιουργία του δικού του τελετουργικού.
Το αποτέλεσμα βέβαια ως προς τον εξισλαμισμό ήταν πενιχρότατο, όμως αυτή η προσπάθεια αποτέλεσε το ΠΡΩΤΟ ΥΛΙΚΟ για την δημιουργία της τελετουργίας του ΕΚΣΤΑΤΙΚΟΥ ΧΟΡΟΥ ΤΟΥ ΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΕΒΛΕΒΙ, το οποίο ίδρυσε αμέσως μετά και διασώζεται και δίνει παραστάσεις σε όλον τον κόσμο μέχρι τις μέρες μας.
Στον μυστικισμό και στην έννοια του έρωτα προς το Θείο τον εισήγαγε ένας περιπλανώμενος δερβίσης, για τον οποίο και έγραψε μεγάλου λυρισμού ποίηση. Η διδασκαλία του Ρουμί καλούσε ανθρώπους από οποιαδήποτε θρησκεία ¨έλα, έλα όποιος κι αν είσαι περιπλανώμενος, ειδωλολάτρης, πυρολάτρης¨ αναφέρει η επιγραφή στην είσοδο του μαυσωλείου του στο Ικόνιο σήμερα.
Θεωρούσε ότι ο Θεός των μουσουλμάνων, χριστιανών και εβραίων ήταν ένας, αγνοούσε όμως τον χριστιανικό μυστικισμό , πίστευε ότι μόνον το Ισλάμ είχε αυτόν τον δρόμο λύτρωσης μέσω της μέθεξης με το θείο, τον οποίο υμνούσε με την ποίησή του και ως εκ τούτου προσπαθούσε να εξισλαμίσει τους έλληνες χριστιανούς.
Συνέβη όμως το εντελώς αντίθετο, εξελληνίσθηκε ο ίδιος!
Στο έργο του υπάρχουν πολλά ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΑ και γνωστικά στοιχεία κι αυτό οφείλεται – πέραν της ευρύτερης ελληνικής επίδρασης στην εν γένει φιλοσοφία και θεολογία του Ισλάμ – στο ότι ο Ρουμί ήρθε σε άμεση επαφή με Έλληνες διανοούμενους της περιοχής του Ικονίου. Ο βιογράφος του περιγράφει εκτενώς τις φιλοσοφικές του συζητήσεις με τον ηγούμενο της Μονής του Αγ. Χαρίτωνος , μιας θαυματουργής μονής της ελληνικής κωμόπολης της Σίλλης, κοντά στο Ικόνιο.
Στα κείμενά του αναφέρεται ως ¨ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ ¨ και αυτό μας βοηθάει να συμπεράνουμε το εύρος και βάθος των φιλοσοφικών και δη πλατωνικών συζητήσεων των δύο ανδρών – μυστών, του ηγούμενου και του φιλοσόφου και την βαθύτατη διαπιστωμένη επίδραση της πλατωνικής μεταφυσικής στο έργο του. Έγραψε δίτομο έργο για να διδάξει την πλατωνική μεταφυσική και στους μαθητές του. Έμαθε ο ίδιος και ο γιός του ελληνικά και έγραψαν ποίηση στην ελληνική και μάλιστα και στο τοπικό ιδίωμα.
Ο Ρουμί ως γνήσιος μουσουλμάνος και βλέποντας την συγγένεια των φιλοσοφικών συστημάτων και θρησκειών προσπάθησε να ΜΥΗΣΕΙ ΣΤΟ ΙΣΛΑΜ, υποθέτω θα ήταν φοβερή πρόκληση για αυτόν, τους χριστιανούς κατοίκους της Ανατολίας. Βρίσκοντας όμως , λόγω της μεγάλης πνευματικής συγκρότησης και της ακλόνητης πίστης , μεγάλη ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ επιστράτευσε κατόπιν βαθύτατου προβληματισμού και ως καλός προπαγανδιστής άλλες μεθόδους που στόχο είχαν το συναίσθημα, την χαρά, την αισθητική απόλαυση.
Επιστράτευσε λοιπόν την μουσική, τον χορό και την απαγγελία και δημιούργησε ένα σύστημα ελκυστικό που κατέλυε τις πνευματικές αντιστάσεις. Αφού μελέτησε πρώτα τις διονυσιακές τελετουργίες που ήταν ζωντανές ακόμη στον ντόπιο πληθυσμό, όπως μαρτυρούν κείμενα της εποχής προχώρησε στην δημιουργία του δικού του τελετουργικού.
Το αποτέλεσμα βέβαια ως προς τον εξισλαμισμό ήταν πενιχρότατο, όμως αυτή η προσπάθεια αποτέλεσε το ΠΡΩΤΟ ΥΛΙΚΟ για την δημιουργία της τελετουργίας του ΕΚΣΤΑΤΙΚΟΥ ΧΟΡΟΥ ΤΟΥ ΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΕΒΛΕΒΙ, το οποίο ίδρυσε αμέσως μετά και διασώζεται και δίνει παραστάσεις σε όλον τον κόσμο μέχρι τις μέρες μας.
Η μυστικιστική έκσταση μέσω του χορού έχει βαθύτατες ρίζες, μαρτυρείται και στα Ορφικά ποιήματα και στα μυστήρια της Σαμοθράκης και στα διονυσιακά δρώμενα. Ο εκστατικός χορός σεμά των σούφι του τάγματος των Μεβλεβί έχει τις ρίζες του πολύ βαθιά στην ιστορία της περιοχής της Μ. Ασίας και της Ανατολίας και συνδέεται με τον μυστικισμό των αρχαίων μυστηριακών θρησκειών που επιβίωσαν του χριστιανισμού και έφθασαν ως το Ισλάμ.
Φυσικά η απολύτως ελεγχόμενη και αυστηρά τελετουργικά οριζόμενη περιστροφική κίνηση των δερβίσηδων στα σύγχρονα μάτια φαντάζει σαν θέαμα εντελώς πρωτότυπο. Είναι κατά την γνώμη μου ένας υπέρτατος συνδυασμός φυσικής και ενορατικής – διαισθητικής γνώσης, δηλ. ο δια της περιστροφικής κίνησης συντονισμός του σπιν του ηλεκτρονίου του μικρόκοσμου με τα άστρα και αστερισμούς του μακρόκοσμου βοηθά στο άνοιγμα της πρόσβασης του ανθρώπινου όντος στην κοσμική και θεϊκή συχνότητα και την συμμετοχή του σε αυτήν, πράγμα που είναι ο υπέρτατος στόχος όλων των ασκητών και μυστών διαχρονικά.
Ο χορός και η περιστροφική κίνηση ήταν από την βαθύτατη αρχαιότητα μια μέθοδος για να βγεί η ψυχή από το δεσμωτήριο του σώματος , μέθοδο που την χρησιμοποίησε και τελειοποίησε ο Ρουμί δημιουργώντας τον θεωτικό – οδηγεί στην θέωση – χορό των Μεβλεβί Δερβίσηδων.
Φυσικά η απολύτως ελεγχόμενη και αυστηρά τελετουργικά οριζόμενη περιστροφική κίνηση των δερβίσηδων στα σύγχρονα μάτια φαντάζει σαν θέαμα εντελώς πρωτότυπο. Είναι κατά την γνώμη μου ένας υπέρτατος συνδυασμός φυσικής και ενορατικής – διαισθητικής γνώσης, δηλ. ο δια της περιστροφικής κίνησης συντονισμός του σπιν του ηλεκτρονίου του μικρόκοσμου με τα άστρα και αστερισμούς του μακρόκοσμου βοηθά στο άνοιγμα της πρόσβασης του ανθρώπινου όντος στην κοσμική και θεϊκή συχνότητα και την συμμετοχή του σε αυτήν, πράγμα που είναι ο υπέρτατος στόχος όλων των ασκητών και μυστών διαχρονικά.
Ο χορός και η περιστροφική κίνηση ήταν από την βαθύτατη αρχαιότητα μια μέθοδος για να βγεί η ψυχή από το δεσμωτήριο του σώματος , μέθοδο που την χρησιμοποίησε και τελειοποίησε ο Ρουμί δημιουργώντας τον θεωτικό – οδηγεί στην θέωση – χορό των Μεβλεβί Δερβίσηδων.
Της Ευδοκίας – Υβόννης Τσιλίδου olympia.gr