Γεννήθηκε στη Σλάτινα της Ρουμανίας από Ρουμάνο πατέρα και
Γαλλίδα μητέρα σαν σήμερα, στις 26 Νοεμβρίου του 1909, ωστόσο το μεγαλύτερο
μέρος της ζωής του το έζησε στη Γαλλία. Μάλιστα, για την καταγωγή του είχε
ξεσπάσει διαμάχη μερικά χρόνια πριν, ανάμεσα στην κόρη του και το θεατρικό
κόσμο της Ρουμανίας.
Η Ένωση Ρουμάνων Συγγραφέων κατήγγειλε τότε την «απαράδεκτη
στάση» της κόρης του Ιονέσκο, Μαρί-Φρανς, τονίζοντας ότι, προκειμένου να δώσει
την έγκρισή για να ανεβεί στη Ρουμανία το έργο "Η φαλακρή
τραγουδίστρια", έθετε ως όρο να μην ειπωθεί ότι ο πατέρας της ήταν
Ρουμάνος.
«Οι Ρουμάνοι, ξέρετε, με το σύμπλεγμα των μικρών λαών, θέλουν
να τον σφετεριστούν. Αλλά, όχι. Δεν έχω καμία αντίρρηση να παίζονται τα έργα
του στη Ρουμανία, αλλά όπως και στις άλλες χώρες, όπως σε οποιαδήποτε άλλη
χώρα, τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο», δήλωνε από την πλευρά της η
Μαρί-Φρανς Ιονέσκο.
Στην πραγματικότητα, ο Ιονέσκο πέρασε την παιδική του ηλικία
στη Γαλλία, αλλά επέστρεψε στη Ρουμανία με τον πατέρα του το 1925, μετά το
διαζύγιο των γονιών του. Μετά τις σπουδές του στο κολέγιο, σπούδασε Γαλλική
Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Βουκουρεστίου από το 1928 ως το 1933 και έγινε
καθηγητής της γαλλικής γλώσσας.
Το 1938 επέστρεψε όμως πάλι στη Γαλλία με τη σύζυγό του
Ροντίκα Μπουριλεάνου και την κόρη τους, προκειμένου να τελειώσει τη διδακτορική
του διατριβή. Κατά το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το 1939 βρισκόταν στη
Γαλλία. Παρέμεινε στη Μασσαλία κατά τη διάρκεια του πολέμου, ενώ μετά το 1944
εγκαταστάθηκε στο Παρίσι.
«Ονομάζομαι Ιονέσκο σαν τον πατέρα μου. Ιονέσκο σημαίνει ο
γιος του Γιάννη. Ο πατέρας μου ήταν Ρουμάνος», είχε δηλώσει ο ίδιος σε
συνέντευξή του το 1960, ενώ είχε προσθέσει ότι «είμαι Γάλλος πολίτης. Έζησα τα
πρώτα χρόνια της ζωής μου στη Γαλλία. Η παιδική μου ηλικία είναι γαλλική».
Η λογοτεχνική του σταδιοδρομία ξεκίνησε στο Βουκουρέστι, με
τη δημοσίευση στίχων το 1931 και ενός φυλλαδίου με τον τίτλο "Όχι"
(Νu 1934), το οποίο προκάλεσε έντονες αντιδράσεις εξαιτίας της απόλυτα αυστηρής
λογικής με την οποία ο συγγραφέας του υποστήριζε διαδοχικά θέσεις διαμετρικά
αντίθετες. Για αυτό το έργο βραβεύτηκε και με το βραβείο Βασιλικών Εκδόσεων.
Στο χώρο του θεάτρου εμφανίστηκε το 1950 με τη "Φαλακρή
τραγουδίστρια". Για το έργο του αυτό έλεγε: «O αυτοματισμός της γλώσσας, η
συμπεριφορά των ανθρώπων, το να μιλάμε για να μη λέμε τίποτα, να μιλάμε γιατί
δεν έχουμε τίποτα να πούμε προσωπικό, μου αποκάλυπτε την έλλειψη εσωτερικής
ζωής, το μηχανισμό του καθημερινού, τον άνθρωπο που πλέει μέσα στο κοινωνικό
του περιβάλλον, το ότι δεν ξεχωρίζουμε πια τίποτα».
Τα πρώτα και πιο καινοτόμα έργα του Ιονέσκο ήταν θεατρικά
μονόπρακτα: "Η φαλακρή τραγουδίστρια" (1950), "Το μάθημα"
(1951), "Οι καρέκλες" (1952). Το 1959, παρουσιάζεται το έργο του
"Δολοφόνος χωρίς αμοιβή", όπου πρωταγωνιστεί για πρώτη φορά ο κεντρικός
του ήρωας Μπερανζέ, ο οποίος εμφανίζεται σε μια σειρά έργων του
("Ρινόκερος", "Ο βασιλιάς πεθαίνει", "Ο πεζός στον
αέρα"). Ο Μπερανζέ αποτελεί μια σχεδόν αυτοβιογραφική φιγούρα, η οποία
εκφράζει την απορία και την αγωνία του Ιονέσκο για την παράδοξη πραγματικότητα.
Όπως περιγράφει η βιογράφος του Deborah B. Gaensbauer, κατά
την παιδική του ηλικία είχε μία εμπειρία η οποία, όπως υποστήριζε, επηρέασε
καθοριστικά την αντίληψή του για τον κόσμο: «Περπατώντας στην καλοκαιρινή
λιακάδα σε ένα επαρχιακό χωριό κάτω από ένα έντονο μπλε ουρανό, ο Ιονέσκο
άλλαξε ριζικά από το φως». Σύμφωνα με τη βιογραφία, τον διαπέρασε ξαφνικά ένα
αίσθημα έντονης φωτεινότητας, ένα αίσθημα ότι αιωρείται και ταυτόχρονα ένα
αίσθημα έντονης ευεξίας. «Όταν "επέστρεψε" στο έδαφος και το
"φως" εξαφανίστηκε, είδε ότι συγκριτικά ο πραγματικός κόσμος ήταν
σάπιος, γεμάτος διαφθορά και ανούσια επαναλαμβανόμενη δράση». Αυτό συνέπεσε με
την προσωπική συνειδητοποίηση ότι ο θάνατος έρχεται για όλους στο τέλος.
Μεγάλο μέρος του μετέπειτα έργου του αντικατοπτρίζει αυτή
την εμπειρία και δείχνει μια αποστροφή για τον απτό κόσμο, δυσπιστία στην
επικοινωνία, ενώ εκφράζει και την αίσθηση ότι ένας καλύτερος κόσμος βρίσκεται
σε απόσταση αναπνοής. Τα παραπάνω είναι εμφανή σε αναφορές και θέματα σημαντικών
έργων του: ήρωες των έργων μαραζώνουν για μια ανέφικτη "πόλη του
φωτός" ("Οι καρέκλες") ή αντιλαμβάνονται έναν άλλο κόσμο
("Ο πεζός στον αέρα", 1961), πρωταγωνιστές μπορούν και πετούν
("Ο πεζός στον αέρα", "Amédée"), ενώ η κοινοτοπία του
κόσμου τους οδηγεί στην κατάθλιψη (όπως ο ήρωας Μπερανζέ), εκστατικές
αποκαλύψεις ομορφιάς πραγματοποιούνται σε ένα απαισιόδοξο πλαίσιο
("Amédée", "Οι καρέκλες", "Μπερανζέ") ή ήρωες
συνειδητοποιούν το του θανάτου ("Ο βασιλιάς πεθαίνει")».
«Οι άνθρωποι στριφογυρίζουν μέσα στο κλουβί τους που είναι η
γη, γιατί ξέχασαν πως μπορούν να στρέψουν το βλέμμα τους προς τον ουρανό», είχε
πει ο ίδιος.
Ο Ιονέσκο έγινε μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας το 1970, ενώ
κέρδισε πολυάριθμα βραβεία και τιμητικές διακρίσεις. Έφυγε από τη ζωή στις 29
Μαρτίου 1994.
Πηγή: tvxs.gr