Νέα έρευνα δείχνει ότι μια ψυχολογική θεραπεία μπορεί όχι μόνο να προσφέρει διαρκή ανακούφιση από τον χρόνιο πόνο, αλλά μπορεί επίσης να επηρεάσει περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την παραγωγή πόνου.
Ένας στους πέντε Αμερικανούς υποφέρει από χρόνιο πόνο, ένα συχνά δυσεπίλυτο πρόβλημα που κοστίζει στη χώρα περισσότερα από 600 δισεκατομμύρια δολάρια σε θεραπείες και χαμένο χρόνο εργασίας και έχει συμβάλει στην τροφοδότηση μιας θανατηφόρας επιδημίας οπιοειδών.
Αλλά η νέα έρευνα του CU Boulder, που δημοσιεύεται σήμερα στο περιοδικό JAMA Psychiatry, παρέχει μερικές από τις ισχυρότερες αποδείξεις ότι μια μη φαρμακευτική, ψυχολογική θεραπεία μπορεί να προσφέρει ισχυρή και μόνιμη ανακούφιση.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα δύο τρίτα των ασθενών με χρόνιο πόνο στην πλάτη που υποβλήθηκαν σε μια ψυχολογική θεραπεία τεσσάρων εβδομάδων που ονομάζεται θεραπεία επανεπεξεργασίας του πόνου (PRT) ήταν ανώδυνοι ή σχεδόν ανώδυνοι μετά τη θεραπεία. Και οι περισσότεροι διατήρησαν την ανακούφιση για ένα έτος. Παρουσίασαν επίσης αλλαγές στις περιοχές του εγκεφάλου που παράγουν πόνο μετά τη θεραπεία.
"Για μεγάλο χρονικό διάστημα πιστεύαμε ότι ο χρόνιος πόνος οφείλεται κυρίως σε προβλήματα στο σώμα και οι περισσότερες θεραπείες μέχρι σήμερα στόχευαν σε αυτό", δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας Yoni Ashar, ο οποίος διεξήγαγε τη μελέτη ενώ έκανε το διδακτορικό του στο Τμήμα Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης στο CU Boulder. "Αυτή η θεραπεία βασίζεται στην παραδοχή ότι ο εγκέφαλος μπορεί να παράγει πόνο απουσία τραυματισμού ή μετά την επούλωση ενός τραυματισμού και ότι οι άνθρωποι μπορούν να ξεμάθουν αυτόν τον πόνο. Η μελέτη μας δείχνει ότι λειτουργεί".
Νευρικές οδοί που δεν λειτουργούν σωστά
Περίπου το 85% των ατόμων με χρόνιο πόνο στην πλάτη έχουν αυτό που είναι γνωστό ως "πρωτογενής πόνος", που σημαίνει ότι οι εξετάσεις δεν μπορούν να εντοπίσουν μια σαφή σωματική πηγή, όπως βλάβη ιστού, οστεοαρθρίτιδα ή εκφύλιση δίσκου.
Η αυξανόμενη έρευνα υποδηλώνει ότι οι νευρικές οδοί που δεν λειτουργούν σωστά ευθύνονται τουλάχιστον εν μέρει: Διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου -συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονται με την ανταμοιβή και τον φόβο- ενεργοποιούνται κατά τη διάρκεια επεισοδίων χρόνιου πόνου σε σχέση με τον οξύ πόνο. Και μεταξύ των ασθενών με χρόνιο πόνο, ορισμένα νευρωνικά δίκτυα είναι ευαισθητοποιημένα να αντιδρούν υπερβολικά ακόμη και σε ήπια ερεθίσματα.
Αν ο πόνος είναι ένα προειδοποιητικό σήμα ότι κάτι δεν πάει καλά με το σώμα, ο πρωτογενής χρόνιος πόνος, είπε ο Ashar, είναι "σαν ένας ψευδής συναγερμός που έχει κολλήσει στη θέση "on"".
"Η ιδέα είναι ότι με το να σκέφτονται τον πόνο ως ασφαλή και όχι ως απειλητικό, οι ασθενείς μπορούν να αλλάξουν τα δίκτυα του εγκεφάλου που ενισχύουν τον πόνο και να τον εξουδετερώσουν", δήλωσε ο Ashar, που τώρα είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Weill Cornell Medicine.
Ο Ashar και ο επικεφαλής συγγραφέας Tor Wager στρατολόγησαν 151 άνδρες και γυναίκες που είχαν πόνο στην πλάτη για τουλάχιστον έξι μήνες με ένταση τουλάχιστον τέσσερα σε μια κλίμακα από το μηδέν έως το 10.
Όσοι συμμετείχαν στην ομάδα θεραπείας ολοκλήρωσαν μια αξιολόγηση και στη συνέχεια οκτώ ωριαίες συνεδρίες PRT, μια τεχνική που αναπτύχθηκε από τον ψυχολόγο για τον πόνο Alan Gordon με έδρα το Λος Άντζελες. Ο στόχος: να εκπαιδευτούν οι ασθενείς σχετικά με τον ρόλο του εγκεφάλου στη δημιουργία του χρόνιου πόνου- να τους βοηθήσουν να επανεκτιμήσουν τον πόνο τους καθώς επιδίδονται σε κινήσεις που φοβόντουσαν να κάνουν- και να τους βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν τα συναισθήματα που μπορεί να επιδεινώνουν τον πόνο τους.
Για παράδειγμα, αν κάποιος αισθάνεται πάντα πόνο όταν κάθεται, μπορεί να του ζητηθεί να καθίσει αργά, δίνοντας προσοχή στο πώς πραγματικά αισθάνεται και προσπαθώντας να δει την αίσθηση ως ασφαλή. Αν ο πόνος φουντώνει κοντά σε ένα κακό προϊστάμενο ή έναν αποξενωμένο συγγενή, μπορεί να το αναγνωρίσει και να του δώσει προσοχή.
Ο πόνος δεν είναι μόνο στο μυαλό σας
"Αυτό δεν υποδηλώνει ότι ο πόνος σας δεν είναι πραγματικός ή ότι είναι 'όλα στο κεφάλι σας'", τόνισε ο Wager, πρώην καθηγητής στο Ινστιτούτο Γνωστικής Επιστήμης του CU Boulder, τώρα στο Dartmouth College. "Αυτό που σημαίνει είναι ότι αν τα αίτια βρίσκονται στον εγκέφαλο, οι λύσεις μπορεί να βρίσκονται επίσης εκεί".
Πριν και μετά τη θεραπεία, οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν επίσης σε σαρώσεις λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI) για να μετρήσουν πώς αντέδρασε ο εγκέφαλός τους σε ένα ήπιο ερέθισμα πόνου. Τελικά, για τους περισσότερους ασθενείς, η PRT ήταν αξιοσημείωτα αποτελεσματική.
"Το μέγεθος και η διάρκεια της μείωσης του πόνου που είδαμε παρατηρείται πολύ σπάνια σε δοκιμές θεραπείας του χρόνιου πόνου", δήλωσε ο Ashar, σημειώνοντας ότι τα οπιοειδή -ενώ είναι άκρως εθιστικά- έχουν αποφέρει μόνο μέτρια και βραχυπρόθεσμη ανακούφιση σε πολλές δοκιμές.
Μετά τη θεραπεία, το 66% των ασθενών της θεραπευτικής ομάδας ήταν απαλλαγμένοι από τον πόνο ή σχεδόν απαλλαγμένοι από τον πόνο σε σύγκριση με το 20% της ομάδας του εικονικού φαρμάκου και το 10% της ομάδας χωρίς θεραπεία. Και όταν τα άτομα στην ομάδα PRT εκτέθηκαν σε πόνο στον σαρωτή μετά τη θεραπεία, οι περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την επεξεργασία του πόνου--συμπεριλαμβανομένης της πρόσθιας νησίδας και του πρόσθιου μεσοσπονδύλιου τμήματος--είχαν ηρεμήσει σημαντικά.
Οι συγγραφείς τονίζουν ότι η θεραπεία δεν προορίζεται για τον "δευτερογενή πόνο" -- εκείνον που έχει τις ρίζες του σε οξύ τραυματισμό ή ασθένεια.
Χρειάζονται περισσότερες και μεγαλύτερες μελέτες για να διαπιστωθεί αν η θεραπεία είναι αποτελεσματική για τη θεραπεία άλλων τύπων χρόνιου πόνου.
Εν τω μεταξύ, άλλες παρόμοιες τεχνικές με επίκεντρο τον εγκέφαλο υιοθετούνται αργά από ειδικούς πόνου, φυσιοθεραπευτές και άλλους κλινικούς ιατρούς.
"Αυτή η μελέτη προτείνει έναν θεμελιωδώς νέο τρόπο σκέψης τόσο για τις αιτίες του χρόνιου πόνου στην πλάτη για πολλούς ανθρώπους όσο και για τα εργαλεία που είναι διαθέσιμα για τη θεραπεία αυτού του πόνου", δήλωσε η συν-συγγραφέας Sona Dimidjian, καθηγήτρια ψυχολογίας και νευροεπιστήμης και διευθύντρια του Renee Ινστιτούτο Crown Wellness στο CU Boulder. «Παρέχει μια δυνητικά ισχυρή επιλογή για ανθρώπους που θέλουν να ζήσουν ελεύθεροι ή σχεδόν χωρίς πόνο».
Lisa Marshall / University of Colorado Boulder