Καταλυτική, άμεση και αποκαλυπτική ήταν η επιστημονική παρέμβαση του Αντώνη Καφάτου, ομότιμου καθηγητή Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης, σε πρόσφατα δημοσιεύματα, που επιχειρούν να "αθωώσουν" κορεσμένα λίπη και χοληστερόλη ως βασικές αιτίες καρδιαγγειακών νοσημάτων και με αυτό τον τρόπο να υποβαθμίσουν και την αξία πολύχρονων μελετών για την κρητική διατροφή και τη βάση της, το αγνό παρθένο ελαιόλαδο.
Αφορμή αποτέλεσε πρόσφατο δημοσίευμα στο διαδικτυακό τόπο tovima.gr στις 25 Οκτωβρίου, το οποίο χρησιμοποιώντας ως βάση μία επιστολή, ούτε καν επιστημονική μελέτη, σε ένα από τα εγκυρότερα επιστημονικά περιοδικά, το BMJ (British Medical Journal), για τις σύγχρονες συστάσεις στη διατροφή, επιχειρεί ούτε λίγο ούτε πολύ να εμφανίσει ως "μύθο" ότι τα κορεσμένα λιπαρά οξέα και η χοληστερόλη ευθύνονται για τα αυξημένα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Επιχείρηση "αθώωσης" κορεσμένων λιπαρών και χοληστερόλης
Η δημοσιογράφος του ελληνικού portαl, η κ. Θεοδώρα Τσώλη, αναπαράγοντας το σχετικό δημοσίευμα, μεταξύ άλλων σημειώνει: «Επί δεκαετίες τα κορεσμένα λιπαρά, όπως αυτά που περιέχονται στο βούτυρο, στις κρέμες και στα λιπαρά κρέατα, είχαν τεθεί στο "εδώλιο του κατηγορουμένου" για πρόκληση σοβαρών προβλημάτων υγείας, κυρίως σε ό,τι αφορά το καρδιαγγειακό σύστημα. Ωστόσο κάποιοι ειδικοί ανέφεραν ότι τα στοιχεία που ενοχοποιούν τα κορεσμένα λιπαρά βασίζονταν κατά κύριο λόγο σε λάθος ερμηνεία των επιστημονικών στοιχείων, γεγονός που έκανε περισσότερο κακό παρά καλό στον πληθυσμό, οδηγώντας εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως στο να λαμβάνουν περιττά ορισμένες φορές φάρμακα όπως οι στατίνες.
Τώρα ένα άρθρο γνώμης που δημοσιεύεται online στην επιθεώρηση "British Medical Journal", και το οποίο κάνει λόγο για το ότι "είναι καιρός να καταπέσει ο μύθος των κορεσμένων λιπαρών", ρίχνει λάδι στη φωτιά της αντιπαράθεσης. Στο άρθρο του ο δρ Ασίμ Μαλότρα από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Κρόιντον στο Λονδίνο σημειώνει ότι έχουμε δαιμονοποιήσει τα λιπαρά ενώ την ίδια στιγμή δε δίνουμε τη δέουσα σημασία σε παράγοντες όπως η ζάχαρη που είναι άκρως επιβαρυντική για τον πληθυσμό. Ο δρ Μαλότρα σημειώνει ότι σχεδόν τέσσερις δεκαετίες συστάσεων για μείωση της κατανάλωσης των κορεσμένων λιπαρών "έχουν παραδόξως οδηγήσει σε αύξηση των καρδιαγγειακών κινδύνων" και διερωτάται πώς συμβαίνει αυτό.
Από την πλευρά του ο δρ Μάλκολμ Κέντρικ, γενικός ιατρός και συγγραφέας του βιβλίου "The Great Cholesterol Con" (σε ελεύθερη μετάφραση "Η Μεγάλη Απάτη της Χοληστερόλης"), σημείωσε, σχολιάζοντας το άρθρο του δρος Μαλόρτα, ότι η Σουηδία έγινε η πρώτη χώρα στο δυτικό κόσμο η οποία εξέδωσε διατροφικές οδηγίες που απορρίπτουν το μύθο των λιπαρών.
«Πρόσφατα ειδική έκθεση του Σουηδικού Συμβουλίου για την Υγεία και την Τεχνολογία έδειξε ότι η πλούσια σε λιπαρά διατροφή βελτιώνει τα επίπεδα σακχάρου του αίματος, μειώνει τα επίπεδα τριγλυκεριδίων, αυξάνει τα επίπεδα της "καλής" χοληστερόλης - και έχει γενικώς μόνο οφέλη για τον οργανισμό, συμπεριλαμβανομένου του ότι βοηθά στην απώλεια βάρους». Ο ειδικός κατέληξε λέγοντας ότι «αξίζουν συγχαρητήρια στον Ασίμ Μαλόρτα για το ότι αναφέρθηκε ανοιχτά σε μια αλήθεια που έμενε γενικώς στο σκοτάδι τα τελευταία 40 χρόνια».
Η καταλυτική απάντηση του Αντώνη Καφάτου
Το θέμα όμως ενώ επιχειρήθηκε να περάσει "στα ψιλά", δε μένει αναπάντητο από τον ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης Αντώνη Καφάτο, που με μία αναλυτική επιστημονική του επιστολή, όχι απλά θέτει κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη στο "εδώλιο", αλλά αποκαλύπτει πώς μεγάλες βιομηχανίες διατροφής επιχειρούν με επιστημονοφάνεια να φαλκιδεύσουν την αξία του αγνού ελαιολάδου, την κρητική διατροφή και τη δίαιτα μακροζωίας των Κρητών, μπερδεύοντας τα αγνά υλικά και τις πλούσιες σε λιπαρά τροφές με κορεσμένα λίπη και χοληστερόλη, μόνο και μόνο για κέρδη πολυεθνικών σε βάρος της υγιεινής διατροφής. Βιομηχανίες που δε διστάζουν, με παρελκυστικές δήθεν επιστημονικές απόψεις, να εμφανίσουν "αθώες" διατροφικές συνήθειες που είναι επιβλαβείς.
Επιπλέον ο Αντώνης Καφάτος επιχειρεί να σηκώσει ασπίδα προστασίας στο αγνό λάδι και τη διατροφική βάση της Κρήτης, εκτιμώντας ότι πίσω από τέτοιες δήθεν "ανοιχτόμυαλες" αναλύσεις υποκρύπτονται ανελέητα συμφέροντα μεγάλων διατροφικών βιομηχανιών που επιχειρούν ως πρότυπο να προωθήσουν επεξεργασμένες τροφές με υψηλά λιπαρά, ζάχαρη, σπορέλαια και ό,τι άλλο βιομηχανικό επιβλαβές απευθύνεται στον άνθρωπο και ιδίως στις νέες γενιές.
Το επιστημονικό "κατηγορώ" του Αντώνη Καφάτου για τις "ύποπτες τροφές"
Ο κ. Καφάτος εισαγωγικά σημειώνει με νόημα: «Η κ. Θεοδώρα Τσώλη αναφέρει στα επιστημονικά θέματα στις 25 Οκτωβρίου 2013 (http://www.tovima.gr/editors/editor/?edid=2510) ένα σχόλιο από το Βritish Medical Journal (http://www.bmj.com/comment) ότι οι συστάσεις για τα κορεσμένα λιπαρά οξέα και τη χοληστερόλη είναι μύθος. Ο συγγραφέας του άρθρου αυτού διερωτάται γιατί επί 4 δεκαετίες συνιστάται να ελαττωθούν τα κορεσμένα λιπαρά οξέα στη διατροφή μας ενώ οι θάνατοι από καρδιαγγειακά νοσήματα συνεχώς αυξάνονται.
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι πολύ απλή. Δεν ακολουθούμε τις διαιτητικές οδηγίες που λένε ότι από κορεσμένα λιπαρά οξέα πρέπει να προέρχεται λιγότερο από το 10% της ενέργειας στην καθημερινή διατροφή μας, δηλαδή λιγότερα από 20-25 γρ. ημερησίως (η ποσότητα αυτή βρίσκεται σε ένα σουβλάκι με χοιρινό και λίγες τηγανιτές πατάτες που τηγανίζονται σε φοινικέλαιο)».
Η εμπειρία της Κρήτης
Προσέξτε τώρα τι αναφέρει με βάση τη διατροφική συνήθεια των Κρητών, καταρρίπτοντας έτσι τα παιχνίδια μεγάλων βιομηχανικών κολοσσών διατροφής:
«Αυτό έκαναν οι Κρήτες στη δεκαετία του 1960, όπου 8% της ενέργειας προερχόταν από κορεσμένο λίπος χωρίς βέβαια να γνωρίζουν ή να ακολουθούν κάποιες επιστημονικά τεκμηριωμένες διαιτητικές οδηγίες. Ο λόγος ήταν ότι το 60% των ανδρών ακολουθούσαν πλήρως τις διαιτητικές οδηγίες που ορίζονται από την Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία. Δηλαδή δεν έτρωγαν κρέας, γαλακτοκομικά προϊόντα και αβγά για 180-200 ημέρες το χρόνο που είναι ημέρες νηστείας. Το ψάρι επιτρέπεται συχνότερα ενώ τα θαλασσινά και τα σαλιγκάρια επιτρέπονται σε όλες τις νηστείες.
Γι' αυτούς η μέση ημερήσια κατανάλωση κρέατος ήταν 35 γρ. το άτομο, ενώ στις ΗΠΑ ήταν 274 γρ. Τα αποτελέσματα αυτά υπάρχουν σε πολλές δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά από τη μελέτη των επτά χωρών που άρχισε το 1960. Το 2010 έγινε η τελευταία παρακολούθηση των επιζώντων στον πληθυσμό της Κρήτης.
Ο πληθυσμός της Κρήτης είχε τους λιγότερους θανάτους από έμφραγμα του μυοκαρδίου, καρκίνους και άνοια, σε σύγκριση με όλους τους υπόλοιπους 15 πληθυσμούς από τις 7 χώρες της μελέτης. Το 2010, ο πληθυσμός της Κρήτης είχε το υψηλότερο ποσοστό επιζώντων σε σύγκριση με τους άλλους πληθυσμούς. Οι Κρήτες είχαν επίσης το χαμηλότερο βάρος σώματος σε σύγκριση με τις άλλες χώρες και ο λόγος ήταν η έντονη πολύωρη καθημερινή σωματική άσκηση για τη χειρωνακτική καλλιέργεια της γης. Η διατροφή τους ήταν αποκλειστικά από φυσικά μη επεξεργασμένα προϊόντα ή προϊόντα με ελάχιστη επεξεργασία στο σπίτι. Δεν είχαν εμφανιστεί ακόμη οι υπεραγορές με τα χιλιάδες επεξεργασμένα τρόφιμα. Γι' αυτό η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 και το έμφραγμα ήταν σπανιότατα φαινόμενα».
Η "βιομηχανία παραπληροφόρησης" από πολυεθνικές τροφών
Ο Αντώνης Καφάτος γίνεται εξόχως όμως αποκαλυπτικός για το ρόλο που διαδραματίζουν «δημοσιεύσεις» που επιχειρούν να «αθωώσουν» τα κορεσμένα λιπαρά και κυρίως για το ποιοι κρύβονται πίσω από αυτά τα διανθισμένα με επιστημονικές απόψεις δημοσιεύματα, αναφέροντας χαρακτηριστικά: « Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί ορισμένες δημοσιεύσεις σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά που προσπαθούν να ανατρέψουν τα παραπάνω αναμφισβήτητα δεδομένα που προέκυψαν από μία από τις μεγαλύτερες, μακροχρόνιες (50 χρόνια), προοπτικές επιδημιολογικές μελέτες. Ισχυρίζονται ότι τα κορεσμένα λιπαρά που προέρχονται κυρίως από κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας, γαλακτοκομικά προϊόντα, αβγά και από 3 φυτικά τρόφιμα (λάδι ινδικής καρύδας-παγωτά, κακάο και φοινικέλαιο) δεν έχουν σχέση με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Σε δύο από τις εργασίες αυτές που δημοσιεύτηκαν στο "American Journal Clinical Nutrition" γράφεται σε υποσημείωση ότι χρηματοδοτήθηκαν από πολυεθνικές εταιρείες λιπαρών και γαλακτοκομικών προϊόντων. Οι θέσεις των δυο αυτών εργασιών ανατράπηκαν πλήρως από μία πολύ λεπτομερή και άριστα τεκμηριωμένη κριτική ανάλυση από ένα μεγάλο επιδημιολόγο το Jeremiah Stamler που δημοσιεύτηκε στο ίδιο τεύχος (AJCN 2010). Δεδομένου ότι θα χρειαστεί να επεκταθώ πολύ αν αναφέρω όλα τα ισχυρά επιχειρήματα του dr Stamler, θα περιοριστώ μόνο στο σημείο που αναφέρει ότι οι συγγραφείς των εργασιών αυτών αγνόησαν πλήρως τις πειραματικές εργασίες πολλών δεκαετιών από τους Ancel Keys και Hegsted.
Οι ερευνητές αυτοί έδειξαν τη σχέση των κορεσμένων λιπαρών της διατροφής με τη χοληστερόλη του αίματος και την αθηρωμάτωση. Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώθηκαν ακολούθως από δεκάδες επιδημιολογικών ερευνών. Ο Ancel Keys είχε την έμπνευση να σχεδιάσει και να αρχίσει τη μελέτη των 7 χωρών με 16 πληθυσμούς, ένας εκ των οποίων ήταν ο πληθυσμός της Κρήτης.
Δυστυχώς οι νεότερες γενιές μετά τη δεκαετία του '80 αύξησαν την κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος και παίρνουν 15-17% κορεσμένο λίπος ημερησίως. Παράλληλα παρακολουθούν πολλές ώρες τηλεόραση και υπολογιστές και η σωματική άσκηση είναι ελάχιστη με πολύ μικρό ποσοστό να κάνει μισή με μία ώρα άσκηση ημερησίως. Έχουμε από τα υψηλότερα ποσοστά καπνιστών στην Ευρώπη, ενώ τα οινοπνευματώδη ποτά και τα τρόφιμα υψηλής ενεργειακής πυκνότητας τετραπλασίασαν τα ποσοστά υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών τις τελευταίες δεκαετίες. Επομένως η συνεχής αύξηση των καρδιαγγειακών νοσημάτων, του σακχαρώδους διαβήτη και των καρκίνων δικαιολογείται πλήρως».
Οι αντιφάσεις όσων "αθωώνουν" τα κορεσμένα λιπαρά
Μάλιστα ο ομότιμος καθηγητής Αντώνης Καφάτος δε διστάζει να επισημάνει και τις αντιφάσεις όσων επιχειρούν να "αθωώσουν" για λογαριασμό διατροφικών συμφερόντων τα κορεσμένα λιπαρά και την χοληστερόλη, υποδεικνύοντας χαρακτηριστικά σημεία των αντιφάσεών τους αυτών:
«Σε άλλο σημείο, η θέση που διατυπώνεται στο "Britich Medical Journal" ότι είναι παραπλανητικά όλα όσα λέγονται για τα κορεσμένα λιπαρά οξέα αντιφάσκει με την πρότασή τους να υιοθετηθεί η μεσογειακή διατροφή. Αλλά η παραδοσιακή διατροφή της Κρήτης στη δεκαετία του '60, που είναι η καρδιά της μεσογειακής διατροφής, περιέχει ελάχιστα κορεσμένα λιπαρά οξέα.
Στο ίδιο άρθρο, Σουηδός γιατρός αναφέρεται επίσης σε μεγάλη "απάτη" της χοληστερόλης και ότι δίαιτα πλούσια σε λιπαρά βελτιώνει το σάκχαρο, μειώνει τα τριγλυκερίδια και αυξάνει την καλή χοληστερόλη (HDL). Δεν αναφέρει όμως τι είδους λιπαρά εννοεί, γιατί οι Κρήτες τη δεκαετία του '60 είχαν δίαιτα υψηλή σε λιπαρά (40% ενέργειας), αλλά προέρχονταν σχεδόν αποκλειστικά από αγνό παρθένο ελαιόλαδο. Επομένως αν οι Σουηδοί άλλαξαν τις διαιτητικές τους οδηγίες καλό θα ήταν να ακολουθήσουν το παράδειγμα των Κρητών της δεκαετίας του '60».
Η κρητική διατροφή και τα πολυεθνικά "παιχνίδια"
Η επιστημονική παρέμβαση του καθηγητή Αντώνη Καφάτου κλείνει με έναν εντυπωσιακό τρόπο, στοιχειοθετώντας τα πολυεθνικά παιχνίδια διατροφικών κολοσσών και απαντώντας με στοιχεία για την υπεροχή της κρητικής δίαιτας και το τι αυτή περιλαμβάνει ως διατροφική βάση:
«Αυτή τη δίαιτα της Κρήτης έδωσε ο καθηγητής Serge Renauld στη Λιόν της Γαλλίας σε 300 ασθενείς που είχαν υποστεί πρώτο έμφραγμα του μυοκαρδίου, ενώ άλλοι 300 ασθενείς ακολούθησαν τη δίαιτα που συνιστά η αμερικανική καρδιολογική εταιρεία. Ενώ η μελέτη αυτή είχε σχεδιαστεί να παρακολουθήσει τους ασθενείς αυτούς για 4 χρόνια, διεκόπη στους 28 μήνες για δεοντολογικούς λόγους. Οι ασθενείς που έπαιρναν τη δίαιτα της Κρήτης είχαν κατά 76% λιγότερα δεύτερα επεισόδια εμφράγματος σε σύγκριση με τους άλλους με την αμερικανική δίαιτα. Δεοντολογικά δεν ήταν σωστό να στερηθεί η δεύτερη αυτή ομάδα τα τόσο εντυπωσιακά θεραπευτικά αποτελέσματα από τη δίαιτα της Κρήτης που δεν έχουν μέχρι σήμερα επιτευχθεί με καμία φαρμακευτική η χειρουργική θεραπεία.
Συμπερασματικά, έγραψα τα παραπάνω γιατί οι παραπλανητικές αυτές μελέτες δυστυχώς χρηματοδοτούνται από πολυεθνικές εταιρείες που έχουν μοναδικό κίνητρο να προάγουν τα οικονομικά συμφέροντά τους και δημιουργούν μεγάλη σύγχυση στο κοινό.
Με απλά λόγια για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη των ασθενειών χρειάζεται μέτρια προς έντονη σωματική άσκηση για τουλάχιστον μία ώρα ημερησίως. Πρόσφατη μεγάλη μελέτη στο "Lancet" έδειξε ότι η έλλειψη σωματικής άσκησης είναι τόσο θανατηφόρα όσο και το κάπνισμα. Δυστυχώς παρά την απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς χώρους τίποτε δεν άλλαξε και φυσικά συνεχίζεται το κάπνισμα μέσα στα σπίτια».
Ελαιόλαδο: Το μοναδικό αγνό λιπαρό!
Το διά ταύτα είναι τόσο απλό, ξεκάθαρο και σαφές, όσο κι αν μεγάλες βιομηχανικές αλυσίδες τροφών επιχειρούν μέσα από δήθεν πρωτοποριακές έρευνες να το στρεβλώσουν και να το αποκρύψουν, ώστε να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Προέρχεται μέσα από το συμπύκνωμα της σκέψης μετά από πολύχρονες μελέτες του Αντώνη Καφάτου, για τη σύγχρονη διατροφική κουλτούρα μας. Αποτελεί συνάμα και το διαβατήριο παγκόσμια για την αξία της κρητικής διατροφής και τη βάση της, το αγνό ελαιόλαδο, που τόσο οι σύγχρονοι Κρητικοί κακοποιούμε στην καθημερινότητά μας και την οργάνωση της διατροφικής μας υποδομής. Είναι τα λόγια του ομότιμου καθηγητή Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής, του Τομέα Κοινωνικής Ιατρικής, της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης:
«Θα πρέπει να αποφεύγονται τα επεξεργασμένα τρόφιμα με πολλά λιπαρά και ιδιαίτερα κορεσμένα λίπη, με πολλή ζάχαρη, πολύ αλάτι και πλήθος πρόσθετων ουσιών. Παιδιά και ενήλικες πρέπει να έχουν κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας μία ή δύο φορές το μήνα και σε ποσότητα περί τα 80 γραμμάρια. Το μοναδικό λιπαρό στη διατροφή πρέπει να είναι το αγνό παρθένο ελαιόλαδο χωρίς καθόλου σπορέλαια και μαργαρίνες».
Του Γιώργου Σαχίνη ΝΕΑ ΚΡΗΤΗ
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου