Ο αείμνηστος, μεγάλος Alex Stock, διευθυντής της QPR & Fulham το βρήκε με ακρίβεια όταν είπε για το σύγχρονο νεανικό παιχνίδι:
«Όπου και να πάω υπάρχουν προπονητές. Δάσκαλοι που λένε στα μικρά αγόρια να μην το κάνουν αυτό ή εκείνο και γενικά δεν αφήνουν τα καημένα τα μικρά παιδιά να ζήσουν.
Νεανικές ομάδες παίζουν με κεντροαμυντικούς και ενάμιση αντρες μπροστά, χωρίς πλάγιους, τέσσερις στη μέση. Φοβούνται μέχρι θανάτου να χάσουν, ακόμα και σε αυτή την τρυφερή ηλικία, και αυτό με κάνει να κλαίω.»
Οι ποδοσφαιριστές που έμαθαν παίζοντας στο δρόμο, στους οποίους αναφέρθηκε ο Bobby Charlton, είχαν λιγότερους περισπασμούς από τα σύγχρονα παιδιά. Δεν ήταν κλεισμένοι στο σπίτι με γονείς τρομοκρατημένους από την κυκλοφορία και την πιθανότητα επιθετικών «αγνώστων». Τα παιδιά εκείνο τον καιρό δεν έπαιζαν μόνο ποδόσφαιρο αλλά σκαρφάλωναν δέντρα, οδηγούσαν ποδήλατα, έχτιζαν κρυψώνες και εξερευνούσαν την γειτονιά τους. Η αυτοπεποίθηση, οι κοινωνικές δεξιότητες και η ικανότητα να ρισκάρουν που μάθαιναν από αυτές τις εμπειρίες, τους έκαναν να απολαμβάνουν το παιχνίδι τους περισσότερο.
Στο ποδόσφαιρο του δρόμου, το κάθε παιδί στην γειτονιά μπορούσε να συμμετέχει. Μπορεί να ντρεπόσουν που σε διάλεγαν τελευταίο αλλά τουλάχιστον έπαιζες, και αν το παιχνίδι ήταν πολύ άνισο και έχανε την χαρά του, «Αντρέαs ο μάγος της ντρίπλας» άλλαζε με τον «αδέξιο Μάριο» για να το ισορροπήσουν. Τα παιδιά επίσης μάθαιναν να παίζουν σε διαφορετικές θέσεις. Μπορεί να ήσουν τερματοφύλακας μια μέρα και να έπαιζες αμυντικός την επόμενη. Το σίγουρο ήταν ότι είχες μια ολοκληρωμένη ποδοσφαιρική εκπαίδευση.
Επίσης έπαιζες εναντίον μεγαλύτερων παιδιών, και αν δεν μπορούσες να τους φτάσεις σωματικά, έπρεπε να χρησιμοποιήσεις καινούριες τεχνικές και διορατικότητα για να μπορέσεις να τους ανταγωνιστείς. Τα παιδιά μάθαιναν το ένα από το άλλο.
Τα σημερινά παιδιά μαθαίνουν από τους μεγάλους. Χωρίς την ελευθερία του δρόμου, οι πρώτες ποδοσφαιρικές τους εμπειρίες είναι οργανωμένες, ελεγχόμενες και διδασκόμενες. Η γνώμη τους δεν μετρά πραγματικά, και δεν προλαβαίνουν να αναπτυχθούν και να μάθουν. Όπως οι οικογένειες δεν έχουν πια χρονο να μαγειρέψουν ένα κανονικό γεύμα και να καθίσουν μαζί στο τραπέζι, οι προπονητές δεν έχουν χρόνο για χάσιμο για να αναπτύξουν τα παιδιά στο ποδόσφαιρο.
Η ανάπτυξη είναι μακροπρόθεσμη και χρειάζεται χρόνια υπομονής, αλλά στην σημερινή κοινωνία που επιζητά τη «νίκη με κάθε κόστος» οι προπονητές θέλουν να επιτύχουν εδώ και τώρα, οπόταν διαλέγουν τα μεγαλύτερα παιδιά, και βάζουν ένα γίγαντα να χτυπήσει την μπάλα όσο πιο δυνατά γίνεται προς σε ένα ακόμα μεγαλύτερο γίγαντα που στέλνει την μπάλα στο βάθος του τέρματος. 10-0, είμαστε ομαδάρα και η άλλη ομάδα είναι χάλια.
Οι θεατές εκρήγνυται σε απόλυτη έκσταση όταν σκοράρει η ομάδα τους, αλλά σπάνια χειροκροτούν είτε τα γκολ ή το επιδέξιο ποδόσφαιρο των αντιπάλων. Τι μαθαίνουν τα παιδιά από όλο αυτό; Σίγουρα όχι ότι το ποδόσφαιρο είναι ένα όμορφο παιχνίδι. Μαθαίνουν ότι είσαι ήρωας άμα κερδίσεις και επιστρέψεις στο σπίτι με το τρόπαιο του «‘Αντρα του Αγώνα». Αλλά αμα χάσεις είσαι ο κακός – και είναι ψυχρή η διαδρομή μέχρι το σπίτι με τον μπαμπά σου να αναλύει το κάθε σου λάθος.
Αν θέλουμε να μεγαλώσουμε νικητές ποδοσφαιριστές ξανά, πρέπει να δώσουμε το παιχνίδι πίσω στα παιδιά. Στον 21ο αιώνα, το ποδόσφαιρο του δρόμου μπορεί να έμεινε πίσω στο παρελθόν, αλλά τουλάχιστον θα μπορούσαμε να προσπαθήσουμε να παρέχουμε κάτι ανάλογο σε ένα ασφαλές, διασκεδαστικό περιβάλλον στις παιδικές ομάδες.
Απλώς θα πρέπει να κάνουμε πίσω σαν προπονητές και να αφήσουμε τα παιδιά να παίξουν. Σε μικρά παιχνίδια, όπως το 4v4, το παιχνίδι μπορεί να είναι ο δάσκαλος και τα διαφορετικά είδη γκολ και χαρακτηριστικών μπορούν να επικεντρώσουν σε διαφορετικές ικανότητες και διορατικότητα. Για τα παιδιά συνεχίζει να είναι απλά ένα παιχνίδι και το σημαντικότερο, διασκεδαστικό. Πρέπει να μάθουν να λύνουν τα δικά τους ποδοσφαιρικά προβλήματα στον αγωνιστικό χώρο, να προσπαθήσουν από μόνοι τους πριν να τους δώσουμε την λύση.
Γονείς, προπονητές και παιδιά πρέπει να δουλέψουν μαζί. Ομάδες Grassroots πρέπει να κάνουν συναντήσεις με τους γονείς και τα παιδιά για να συζητήσουν κανονισμούς και συμφωνίες και να καταλάβουν όλοι ποια είναι η συμβολή τους. Στην ομάδα που προπονώ είχαμε φανταστικά αποτελέσματα χρησιμοποιώντας αυτή την φιλοσοφία.
Ανακαλύψαμε ότι άμα δίνουμε προτεραιότητα στα παιδιά και το κάνουμε το δικό τους παιχνίδι, δεν διασκεδάζουν απλά και αναπτύσσονται καλύτερα σαν άνθρωποι, αλλά και αναπτύσσουν πάθος για το ποδόσφαιρο. Αυτό που μας εξέπληξε περισσότερο ήταν ότι είδαμε σχεδόν άμεσα αποτελέσματα στο γήπεδο. Τα παιδιά εκφράζονταν, δεν φοβούνταν την αποτυχία (κανένας δεν τους φωνάζει) και έπαιζαν με φαντασία και ικανότητα.
Επίσης είδαμε βελτίωση στα λιγότερο ταλαντούχα παιδιά που πολλοί αδίστακτοι προπονητές θα τα είχαν πετάξει έξω πολλά χρόνια πριν. Είναι σαν να βρίσκονται τα παιδιά πίσω στον δρόμο, όλοι παίζουν χαμογελαστοί, με γονείς και προπονητές που λάμπουν από χαρά να τους παρακολουθούν.
Ισως, αν αυτό το μήνυμα μπορεί να εξαπλωθεί, θα μπορούσε να επαναφέρει μια γενιά ποδοσφαιριστών που παίζουν δημιουργικά και χωρίς φόβο, που λύνουν τα προβλήματα τους στο γήπεδο, και που απολαμβάνουν το παιχνίδι. Ποδοσφαιριστές που παίζουν για να κερδίσουν, αντί να χάνουν από φόβο. Nikki Papavasiliou