Θεϊκά εμπνευσμένο όραμα η αποκάλυψη επικείμενων σημαντικών γεγονότων, τέτοιας εμβέλειας που επηρεάζουν φυλές, ομάδες ανθρώπων και έθνη. Κάθε προφητεία προέρχεται από πρόγνωση, τη γνώση δηλαδή του μέλλοντος, αλλά δεν είναι όλες οι προγνωστικές εμπειρίες προφητείες.
Η θεμελιακή διαφορά βρίσκεται στη θεϊκή σπίθα ή στο εμπνέον στοιχείο. Στις θρησκείες οι προφητείες γίνονται από τους προφήτες, από σπουδαίους άντρες και γυναίκες, επιλεγμένους από τον Θεό για να διδάξουν το θεϊκό μήνυμα, όπως ο Ιησούς, ο Μωάμεθ και ο Βούδας. Υπό μια έννοια, οι προφητείες είναι ψυχικές αναγνώσεις του συλλογικού ασυνείδητου, η πρόβλεψη των εκδηλώσεων της συλλογικής βούλησης. Στην αρχαιότητα οι προφητείες δίνονταν από τους χρησμούς, μέσω μάντεων και μαντισσών, που σε κατάσταση έκστασης επέτρεπαν στις θεότητες να μιλούν μέσω αυτών. Στην κατάσταση έκστασης έφταναν με διάφορους τρόπους, είτε εισπνέοντας το καπνό από ιερό ξύλο, είτε πίνοντας το αίμα σφάγιου που θυσιάστηκε.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν αγάλματα λατρείας, που μπορούσαν να μιλούν. Οι Έλληνες επένδυαν πολλά στους χρησμούς και στα μαντεία, θεωρώντας τις προφητείες τους θέσφατα. Οι αρχαίοι Εβραίοι είχαν πολλούς προφήτες, ή ναβί, όρος που προέρχεται από τη ριζική έννοια που σημαίνει «αναβλύζω, μιλώ ορμητικά και διαχυτικά».
Η Παλαιά Διαθήκη περιέχει πολλούς προφήτες και προφητείες δεκαοχτώ από τα τριάντα εννέα βιβλία αποδίδονται σε προφήτες. Η προέλευση και η φύση της προφητείας δεν είναι ξεκάθαρη, αλλά υπάρχουν στοιχεία στην Παλαιά Διαθήκη ότι οι άντρες που ο Θεός όρισε να γίνουν προφήτες όχι μόνο δεν είχαν τη δύναμη να αντισταθούν, αλλά μερικές φορές μετασχηματίζονταν οι ίδιοι στην πορεία, όπως ο Σαούλ, που έγινε Άγιος Παύλος.
Ο Μωυσής, ο οποίος αρχικά επέλεξε να αρνηθεί το κάλεσμά του, περιγράφεται ως προφήτης με απαράμιλλη θεόπνευστη δράση.
Μερικοί προφήτες είχαν ιερουργικά καθήκοντα (Σαμουήλ και Ιεζεκιήλ) και ο Ησαΐας ανήκε σε τάξη ευγενών. Αλλά και πολλοί προφήτες απομακρύνθηκαν από τα κρατικά και εκκλησιαστικά τους λειτουργήματα και αμφισβητούσαν και τα δύο όταν υπήρχε ανάγκη. Οι Εβραίοι μερικές φορές χρησιμοποιούσαν μεθόδους μαντικής για να προφητέψουν, συχνά παρατηρώντας τα φυσικά φαινόμενα και τα τακτά επαναλαμβανόμενα μοτίβα.
Πολλοί προφήτευαν σε εκστατικές καταστάσεις, πιστεύοντας ότι κατέχονται από το πνεύμα του Γιάχβε. Άλλοι χρησιμοποιούσαν το αλκοόλ και τη μουσική για να περάσουν σε εκστατικές καταστάσεις, όταν υπήρχε μεγάλη ανάγκη για προφητικά οράματα.
Στην πορεία της Ιστορίας εμφανίζονται διάφοροι κοσμικοί, αλλά ψυχικά χαρισματικοί άνθρωποι, που έχουν επίσης ονομαστεί προφήτες.
Ο Νοστράδαμος (1503-1566) πίστευε ότι τα οράματά του έχουν θεϊκή έμπνευση.
Ο Σκωτσέζος Thomas the Rhymer, το δέκατο τρίτο αιώνα, θεωρούσε ότι το δώρο της προφητείας του είχε δοθεί από τη βασίλισσα της Αγγλίας.
Ένας ακόμη Σκωτσέζος προφήτης, ο Odhar Coinneach του 16ου αιώνα, υποστήριζε επίσης ότι το προφητικό του χάρισμα το χρωστά στις νεράιδες που του είχαν δώσει μια μαγική τρυπημένη πέτρα. Ο Edgar Cayce(1877-1945) συχνά αποκαλείται «ο προφήτης των προφητών».
Ο Cayce άφησε πίσω τουα μια κληρονομιά πάνω από 14.000 εκστατικών αναγνώσεων. Η Jean Dixon, επίσης Αμερικανίδα ψυχικός, είχε προφητέψει τον θάνατο του προέδρου John Kennedy.
* Ο δρ Γιώργος Πισιάρας M.D είναι ιατρός-βελονιστής-παραψυχολόγος (πρόεδρος Παγκύπριου Ομίλου Παραψυχολογίας).